بەرکەوتە بوون لە وڵاتێکی تری جگە لە سوید

ڕەهەندێکی فرەنەتەوەیی

تاوانی پەیوەست بە شەڕەف ڕەهەندێکی ئاشکرای فرە نەتەوەیی هەیە. دەکرێ بریتی بێت لە ڕەوانەکردنی منداڵان بۆ دەرەوەی وڵات، زۆرجار بۆ وڵاتی دایک و باوکیان، بۆ ئەوەی هاوسەرگیریان بەبێ ویستی خۆیان بۆ ڕێک بخرێت، ڕووبەڕووی خەتەنەکردن بکرێنەوە، یان پێشێلکارییان بەرامبەر بکرێت لە ئەنجامی ئەو گەشتانەی کە بە شێوەیەکی باو بە گەشتی پەروەردەیی ناسراوە. ئەوەی تریان بریتییە لە ناردنی منداڵان بۆ لای کەسوکارەکانیان لە وڵاتی ڕەسەنی دایک و باوک بۆ ئەوەی بەپێی پێوەرەکانی شەڕەفی خێزان و کەسوکار پەروەردە بکرێن. ئەوەی منداڵان لەم جۆرە سەفەرانەدا شایەتحاڵی دەبن، جۆرێکە لە چەوسانەوەی پەیوەست بە شەڕەف، بەڵام دەشێت ئەو منداڵانەش بگرێتەوە کە بە مەبەستی پەروەردەکردن تووشی توندوتیژی و هەڕەشەکردن دەبن. ئەم جۆرە مامەڵەکردنە پێشێلکردنی توندی مافی مرۆڤی منداڵە.

ڕەهەندی فرەنەتەوەیی تاوانەکانی پەیوەست بە شەڕەف دەکرێ گەورەکانیش بگرێتەوە، وەک کاتێک ئەو ژنانەی کە بەزۆر بە شوو دراون لە دەرەوەی وڵات بەجێدەهێڵرێن و هیچ ڕێگەیەکیان نییە بۆ گەڕانەوە بۆ سوید بە تەنیا. بۆ نموونە ژنێک کە لە پەیوەندی پەیوەست بە شەڕەفدایە، ڕەنگە توانای بەڕێوەبردنی دارایی خۆی لێ زەوت بکرێت و لە کاتی گەیشتنیان بە وڵاتی زێدی هاوسەرەکەی، ھەروەھا ڕێگری لێ بکرێت لە دەستگەیشتن بە پاسپۆرتەکەی یان بەڵگەنامەکانی تری گەشتەکەی. هەروەها ئەم جۆرە کارانە دەبنە پێشێلکارییەکی گەورەی مافی مرۆڤی قوربانییەکان.

گرنگە لەبیرمان بێت کە ئەو کەسانەی لە دەرەوەی وڵات تووشی توندوتیژی و چەوسانەوەی پەیوەست بە شەڕەف دەبن، ڕەنگە بە زۆر بەسەختی ڕزگاریان بێت و داوای یارمەتی بکەن، چونکە ڕەنگە تا ڕادەیەکی زۆر لە ژێر ڕەحمەتی خێزان و کەسوکاری وڵاتەکەی خۆیاندا بن. ھەرچۆنێک بێت، دەسەڵاتدارانی سوید دەتوانن بە چەندین ڕێگا هاوکار بن، بەڵام تەنانەت ئەگەر قوربانییەکە لە چارەسەرکردنی کێشە واقعیەکاندا هاوکاری وەربگرێت، ئەوا ڕەنگە دواتر بۆ ماوەیەکی زۆر پێویستی بە هاوکاری هەبێت بۆ ڕاھاتن لەگەڵ ژیانی ڕۆژانەی دوور لە چەوسانەوە.

ئەو هاوسەرگیریانەی لە دەرەوەی وڵات بەستراون

ئەگەر کەسێک منداڵێکی ببات یان بەنیازی بردنی منداڵێک بێت بۆ دەرەوەی وڵات بە مەبەستی هاوسەرگیریکردن بۆی، ئەوا ئەو کەسە تاوانی چەواشەکردنی گەشتی هاوسەرگیری ئەنجام داوە. هەمان شت بۆ کەسێکیش ڕاستە کە کەسێکی گەورەساڵ فریو دەدات کە گەشت بکات بۆ وڵاتێکی تر بۆ ئەوەی بە پێچەوانەی ویستی خۆی هاوسەرگیری بکات. چەواشەکاری ئەوپەڕی سزای دوو ساڵ زیندانی ھەیە.

بەپێی یاسای سوید هەرکەسێک ھاندەر بێت بۆ پەیوەندییەکی هاوشێوەی هاوسەرگیری یان هاوسەرگیرییەک کە لەو دەوڵەتەدا ڕەوا بێت و تێیدا ڕێگەی زۆرەملێی نایاسایی یان ئیستغلالکردنی دۆخی لاوازی کەسەکە گیراوەتە بەر، دەکرێ بە تاوانی هاوسەرگیریی زۆرەملێ سزا بدرێت.

اوسەرگیری زۆرەملێ ئەوپەڕی سزای تاکو چوار ساڵ زیندانی بەسەردا دەسەپێنرێت. ئەگەر ئەو کەسەی کە بەبێ خواست هاوسەرگیری پێ دەکرێت تەمەنی لە خوار 18 ساڵەوە بێت، ئەوا تاوانباران لەبەرامبەر هاوسەرگیری منداڵان تا چوار ساڵ زیندانی دەکرێن. لە حاڵەتی هاوسەرگیری منداڵاندا هیچ مەرجێک بۆ زۆرکردن یان ئیستغلالکردن نییە. هەر کەسێکی تر کە منداڵێک هان بدات یان ڕێگەی پێبدات هاوسەرگیری بکات، دەکرێ بەو تاوانە تۆمەتبار بکرێت.

بەم شێوەیە دەتوانرێت ئەم تاوانانە ئەنجام بدرێن تەنانەت ئەگەر هاوسەرگیرییەکە لە وڵاتێکی دیکەدا ڕوویدابێت کە منداڵەکە یان کەسە لاوازەکە بۆی بردراوە. لە سوید، توانای منداڵان بۆ بەدەستهێنانی مۆڵەت بۆ هاوسەرگیری، هەروەها توانای دانپێدانانی هاوسەرگیری منداڵانی بیانی، لابردراوە. لە ئەنجامدا سوید دانپێدانانی هاوسەرگیری منداڵانی بیانی قەدەغە دەکات.

بازرگانیکردن بە مرۆڤەوە

هاوسەرگیریی منداڵان، هاوسەرگیریی زۆرەملێ، و گەشتی فریودەری هاوسەرگیری هەموویان لە پۆلی تاوانی گەورەی بازرگانیکردنن بە مرۆڤن. ئەمەش بەو مانایەیە کە دەسەڵاتداران هەمیشە دەبێت ئەوە دیاری بکەن ئاخۆ ئەو کردەوە تاوانکاریانەی ئەنجام دراون جۆرێکن لە بازرگانیکردن بە مرۆڤەوە یان نا و ئەگەر وایە دادگاییکردن لەسەر ئەو تاوانە دەبێت نەک لەسەر یەکێک لە تاوانەکانی تر.

خەتەنەکردنی مێینە

لەوەتەی ساڵی 1982، هەموو جۆرەکانی خەتەنەکردنی مێینە لەسەر کچان و ژنان لە سوید قەدەغە کراوە. یاساکە لە ساڵی 1999 توندتر کرا، بۆ ئەوەی کەسێک لە سوید سزا بدرێت تەنانەت ئەگەر تاوانی خەتەنەکردنەکە لە شوێنێکی تریش ئەنجام درابێت.

دەسەڵاتدارانی سوید بەرپرسیارن لە چاودێری و خۆشگوزەرانی ئەو کچ و ئافرەتانەی کە تووشی خەتەنەکردن بوون، بێگوێدانە ئەوەی کە ئەو بەدڕەفتارییە لە کوێ ڕوویداوە. هەروەها پێویستە بەرپرسانی سویدی کار بکەن بۆ ڕێگریکردن لە خەتەنەکردنی مێینە بە گرنگیدان بەو کەسانەی کە مەترسی بەرکەوتنیان لەسەرە. ئەگەر مەترسی ئەوە هەبوو کەسێک تووشی خەتەنەکردن بێت، ڕەنگە گونجاو بێت، بۆ نموونە قەدەغەی جێھێشتنی بەسەردا بسەپێنرێت بۆ ئەوەی منداڵەکە نەبرێتە دەرەوە بۆ خەتەنەکردنی لەوێ.

هیچ مەرجێک بۆ تاوانکاریی دووانی نییە

بۆ تاوانەکانی پەیوەست بە شەڕەف وەک خەتەنەکردن و چەوساندنەوە بەناوی شەڕەف، مەرج نییە ئەو کردەوە تاوانکارییە لەو وڵاتەی کە ئەنجام دەدرێت بە تاوان بناسرێت. بەسە کە تاوانەکە یاسای سوید بیگرێتەوە بە مەرجێک کەسی شکستبار پەیوەندی بە سویدەوە هەبێت لەو کاتەی کە تاوانەکە ئەنجام دراوە. هەمان شت بۆ ھاوسەرگیریی منداڵ و هاوسەرگیری زۆرەملێش ڕاستە. بەم شێوەیە تاوانی پەیوەست بە شەڕەف لە مەرجی تاوانکاریی دووانی بەخشراوە، کە بەشێوەیەکی تر بە پلەی یەکەم ئەو تاوانانە دەگرێتەوە کە لە دەرەوەی وڵات ئەنجام دەدرێن.

هاوکاری و پاڵپشتی لە دەرەوەی وڵات

ئەگەر تۆ یان کەسێک کە دەیناسیت لە دەرەوەی وڵات ڕووبەڕووی توندوتیژی و چەوسانەوەی پەیوەست بە شەڕەف بوونەتەوە، نووسینگەی کاروباری دەرەوە دەتوانێت یارمەتیت بدات. بۆ نموونە، تۆ لەوانە بێت ببرێیت بۆ دەرەوەی وڵات و کەسێک پلانی ھەبێت کە هاوسەرگیریت پێ بکات یان تووشی خەتەنەت بکات.

نووسینگەی کاروباری دەرەوە

وەزارەتی کاروباری دەرەوە و باڵیۆزخانە و کونسوڵخانەکانی سوید لە وڵاتانی دیکە، ئیدارەی دەرەوەی سوید پێکدەهێنن. بەرپرسانی دەرەوە پێویستە بەیەکەوە کار بکەن بۆ ئەوەی هاوکاری و ئامۆژگاریی کونسوڵگەری پێشکەش بەو کەسانە بکەن کە خۆیان لە دۆخێکی نائاساییدا دەبیننەوە، وەک بەرکەوتنی تاوان، ئەوکاتەی کە لە دەرەوەی وڵاتن. ئەمەش بەو مانایە دێت، سەرباری شتی تر، ئەوان دەتوانن هاوکاری هاوڵاتیان و دانیشتوانی سوید بکەن ئەگەر بە پێچەوانەی ویستی خۆیان لە دەرەوەی وڵات دەستبەسەر بکرێن.

پەیوەندییەکانی سوید لەگەڵ وڵاتانی دیکە و ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان لەلایەن وەزارەتی کاروباری دەرەوە سەرپەرشتی دەکرێت. باڵیۆزخانە و کونسوڵخانەکانی سوید لە دەرەوە دەتوانن لە ڕێگەی دەرکردنی پاسپۆرت و گواستنەوەی پارە و پەیوەستکردنی ئەوان بە کەسوکار و دەسەڵاتدارانی سوید هاوکاری قوربانیانی تاوان بکەن، سەرباری شتی تر. ئەگەر سوید باڵیۆزخانە یان کونسوڵخانەی لە وڵاتەکەتدا نەبێت، دەتوانیت داوای هاوکاری لە باڵیۆزخانەی وڵاتێکی تری یەکێتی ئەوروپا بکەیت.

مەرج و ڕێساکان دەتوانن لە نێوان وڵاتاندا جیاواز بن، ئەمەش کاریگەری لەسەر ئەو هاوکارییە کونسوڵگەرییە دەبێت کە نووسینگەی کاروباری دەرەوە دەتوانێت پێشکەشی بکات. ئەوەی هەموو وڵاتان تێیدا هاوبەشن ئەوەیە کە خزمەتگوزاری دەبێت بە شێوەیەکی سازێنراو و هاوتا و یاسایی پێشکەش بکرێت.

ڕێبەرێکی چارەسەرکردن هەیە کە ڕوونی دەکاتەوە چ خزمەتگوزارییەکی کونسوڵگەری لە حاڵەتی فریاگوزاریدا لە دەرەوەی وڵات بەردەستە. هەروەها بە زمانەکانی ئینگلیزی، ئیسپانی، فەڕەنسی و عەرەبی بەردەستە.

وەزارەتی کاروباری دەرەوە بە شێوەی سەرەکی وەک بەرپرسی پەیوەندی نێوان کەسی شکستبار لە دەرەوەی وڵات و بەرپرسانی سوید کاردەکات.

لە پرسەکانی کونسوڵگەریدا، تۆ دەتوانیت پەیوەندی بە وەزارەتی کاروباری دەرەوە، باڵیۆزخانە، یان کونسوڵخانە بکەیت. ئەم بەستەرەی خوارەوە زانیاری پەیوەندیکردن و هەروەها زانیاری زیاتری تێدایە.

وەزارەتی کاروباری دەرەوە هێڵێکی گەرمی 24 کاتژمێری بەڕێوەدەبات، کە بە هێڵی گەرمی UD ناسراوە. لە حاڵەتی ئەوەی کە نەتوانیت پەیوەندی بە باڵیۆزخانە یان کونسوڵخانەوە بکەیت، ئەوا دەتوانیت پەیوەندی بە هێڵی گەرمی UD بکەیت. پەیوەندی بکە بە 08-405 50 05.
ئەگەر لە سویدەوە پەیوەندی دەکەیت، ئەوا دەتوانیت لە ڕێگەی فەرمانگەکانی حکومەتەوە لە کاتی دەوامدا بە ژمارە تەلەفۆنی 08-405 50 05 پەیوەندی بە یەکەی کونسوڵگەری وەزارەتی کاروباری دەرەوە.

باڵیۆزخانە و کونسوڵخانەکان

لە ڕێگەی ئەم بەستەرەی خوارەوە لیستی باڵیۆزخانە و کونسوڵخانەکانی سویدت دەست دەکەوێت. بەپێی وڵات بە ئەلفوبێ ڕیزکراون.

کێ دەتوانێت یارمەتی وەربگرێت؟

وەزارەتی دەرەوە و باڵیۆزخانە و کونسوڵخانەکانی سوید کار دەکەن بۆ هاوکاریکردنی ئەو کەسانەی کە لە دەرەوەی وڵات تووشی توندوتیژی و هەڕەشەی پەیوەست بە خێزانەوە دەبن یان تووشی ھاتوون. زۆرجار ئەو بارودۆخانەیە کە تێیدا منداڵان و هەرزەکاران دەبرێنە دەرەوەی وڵات و ڕووبەڕووی توندوتیژی و چەوساندنەوەی پەیوەست بە شەڕەف دەکرێنەوە بەبێ ئەوەی بژاردەی گەڕانەوەیان بۆ سوید هەبێت.

جگە لە هاووڵاتیانی سویدی کە لە سوید دەژین، پەنابەران، خەڵکی بێ وڵات، و، لە هەندێک حاڵەتدا، هاووڵاتیانی بیانی نیشتەجێی سوید یان هاووڵاتیانی سویدی کە لە دەرەوەی وڵات دەژین دەکرێ لەلایەن بەرپرسانی دەرەوەی سویدەوە هاوکاریان پێبگات.

ئەگەر تۆ یان کەسێک کە دەیناسیت لە دەرەوەی وڵات دەستبەسەرکرا و تووشی هەر جۆرە توندوتیژی و چەوسانەوەیەکی پەیوەست بە شەڕەف ببێتەوە یان مەترسی ئەوەی لەسەر بێت، ئەوا دەتوانیت داوای هاوکاری لە وەزارەتی کاروباری دەرەوە، باڵیۆزخانە، یان کونسوڵخانە بکەیت.

ئەو منداڵ و گەورەساڵانەی کە لە دەرەوەی وڵات بەرکەوتوون یان مەترسی بەرکەوتنیان لەگەڵ توندوتیژی و چەوساندنەوەی پەیوەست بە شەڕەفەوە هەیە، دەتوانن داوای ڕاوێژ لە بەرپرسێکی بیانی بکەن.

دەتوانیت چ یارمەتیەک بەدەست بهێنیت؟

ئەگەر لە دەرەوەی وڵات تووشی تاوانی پەیوەست بە شەڕەف بوویت یان مەترسی ئەوەت لەسەرە، ئەوا وەزارەتی کاروباری دەرەوە، باڵیۆزخانەکان، یان کونسوڵخانەکان دەتوانن هاوکاریت بکەن بۆ گەڕانەوە بۆ سوید. نووسینگەی کاروباری دەرەوە دەتوانێت هاوکاری دەرکردنی پاسپۆرت بکات، جا پاسپۆرتی کاتی بێت یان ئاسایی. هەروەها بەرپرسانی دەرەوەی وڵات دەتوانن هاوکار بن لە پەیوەندیکردن بە کەسوکار، دەسەڵاتداران، کۆمپانیاکانی بیمە و دابینکەرانی چاودێری تەندروستی لە سوید، هەروەها لە پەیوەندیکردن بە بەرپرسانی خۆجێیی لە دەرەوەی وڵات.

هەروەها دەتوانیت یارمەتی دارایی وەربگریت بە شێوەی قەرز بۆ گەشتکردن بۆ ماڵەوە یان ئامۆژگاری لەسەر چۆنیەتی گواستنەوەی پارە لە ھەژمارەمانی خۆتەوە بۆ ئەوەی پارەی گەشتەکەت بۆ ماڵەوە بدەیت. هەروەها دەتوانیت یارمەتی وەربگریت بۆ زانینی شوێنی پارێزەری ناونراو بە پارێزەری سکاڵاکەر، بە مانایەکی تر، نوێنەری یاسایی کە نوێنەرایەتیت دەکات لە ڕێوشوێنی یاسایی ئیحتمالکراودا.

دەسەڵاتدارانی بیانی لەگەڵ دەسەڵاتدارانی سوید کار دەکەن بۆ ئەوەی ئەو هاوکاریانەتان پێشکەش بکەن کە پێویستت پێیەتی بۆ گەڕانەوە بۆ سوید.

تۆ خۆت دەتوانی چی بکەیت؟

ئەگەر لە کاتی گەشتکردنت بۆ دەرەوەی وڵات بوویتە قوربانی تاوانێک، ئەگەر بکرێت، پێویستە تاوانەکە بە پۆلیسی ناوچەکە ڕابگەیەنیت. ئەگەر بریندار بوویت، بچۆ بۆ نزیکترین نەخۆشخانە یان دامەزراوەیەکی تری چاودێریی تەندروستی بۆ چارەسەرکردن. ئەمە دەکرێ سوودی ئەوەشی ھەبێت کە زیانەکان بەڵگەدار دەکرێت..

تایبەت بە پسپۆڕەکان

وەزارەتی دەرەوە بەشی ناکۆییەکانی خێزانی هەیە کە دەتوانێت یارمەتی پسپۆڕەکان بدات لە حاڵەتەکانی ناچارکردن لەلایەن خێزان، وەک تاوانەکانی پەیوەست بە شەڕەف. ئەو بەشە دەکرێ پەیوەندی پێوە بکرێت لە ڕێگەی پەیوەندیکردن بە ژمارەی 08-405 55 88.
کاتێک دێتە سەر باسی منداڵان، وەزارەتی کاروباری دەرەوە پشت بە ھەماھەنگی لەگەڵ دەزگا کۆمەڵایەتییەکانی شارەوانی دەبەستێت. دەزگای کۆمەڵایەتی دەسەڵاتی ئەنجامدانی چالاکییەکانی لێکۆڵینەوەی هەیە، هەروەها مۆڵەتی خزمەتگوزاری کۆمەڵایەتی پێویستە، بۆ نموونە بۆ ئەوەی وەزارەتی کاروباری دەرەوە پاسپۆرتی کاتی بەبێ ڕەزامەندی بەخێوکەر دەربکات.

زیاتر بخوێنەوە

زانیاری زیاتر لەسەر نووسینگەی کاروباری دەرەوە و ئەو هاوکاریانەی کە دەتوانێت پێشکەشی بکات لە حاڵەتی ڕوودانی توندوتیژی و چەوسانەوەی پەیوەست بە شەڕەف لە دەرەوەی وڵات دەکرێ لە ماڵپەڕەکانی ئیدارەی دەرەوە سەبارەت بە ناچارکردنی پەیوەست بە خێزان بەدەست بھێنرێت.

یاسا چی دەڵێت؟

یاسای نێودەوڵەتی و نیشتمانی کارپێکراو هەیە بۆ پاراستنی منداڵان و هەرزەکاران و گەورەکان لە توندوتیژی و چەوسانەوە. منداڵان و هەرزەکاران هەمان مافی گەورەکانیان هەیە، بەڵام هەمیشە هەمان دەرفەتیان نییە بۆ پاراستنی ئەو مافانە. لە ئەنجامدا، منداڵان و هەرزەکاران بە تایبەتی بەپێی یاساکە وەک شایەنی پاراستن دەبینرێت.

لە خوارەوە پوختەی هەندێک لە یاسا نێودەوڵەتییەکانی ناوچەکە دەخەینە ڕوو، لەگەڵ بەستەری ڕێکارە یاساییە جیاوازەکان بۆ ئەوانەی دەیانەوێت زیاتر بزانن.

پەیماننامەی ئەنجومەنی ئەوروپا بۆ خۆپاراستن و بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنان و توندوتیژی خێزانی

پەیماننامەی ئەستەنبوڵ کە پەیماننامەی ئەنجوومەنی ئەوروپایە سەبارەت بە ڕێگری و بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنان و توندوتیژی خێزانی، لە 1ی ئابی 2014 لە سوید کەوتە بواری جێبەجێکردنەوە، ئامانجی سەرەکی پەیماننامەکە پاراستنی ژنانە لە بەرامبەر ھەموو جۆرەکانی توندوتیژی و بۆ ڕێگریکردن، دادپرسیکردن، و لەناوبردنی توندوتیژی دژی ژنان و توندوتیژی خێزانییە. کچانی خوار تەمەنی 18 ساڵیش بە ئافرەت دادەنرێن. توندوتیژی خێزانی بەوە پێناسە دەکرێت کە توندوتیژی جەستەیی، سێکسی، دەروونی، یان داراییە کە لەناو خێزان یان لە ماڵەوە ئەنجام دەدرێت.
لە ڕووی تاوانەکانی پەیوەست بە شەڕەف، لە ڕێککەوتننامەکەدا هاتووە کە دەبێت هاوسەرگیری منداڵان و هاوسەرگیری زۆرەملێ قەدەغە بکرێت، سەرباری چەندین شتی تر. ئەو هاوسەرگیریانەی کە لە ژێر فشاردا پێک دەھێنرێن، پێویستە توانینی ھەڵوەشاندنەوە، پووچەڵکردنەوەیان بکرێت، یان هەڵبوەشێنرێنەوە بەبێ دروستکردنی ئاستەنگی ناپێویست بۆ قوربانییەکە. ئەندامان دەبێت سزا بۆ کردەوەی بەئەنقەستی توندوتیژیی جەستەیی یان سێکسی، پێشێلکردنی جددی سەلامەتیی تایبەتی کەسێک لە ڕێگەی هەڕەشە یان ناچارکردن و خەتەنەکردنی مێینە دابنێن.
بەپێی ماددەکانی 12 و 42ی پەیماننامەکە، سەرباری شتی تر، ناکرێت کەلتوور، عورف و عادات، ئایین، نەریت، یان ئەوەی پێی دەوترێت شەڕەف بۆ پاساوهێنانەوە بۆ کردەوەیەکی توندوتیژی بەکاربهێنرێت.

جاڕنامەی جیهانی مافی مرۆڤی نەتەوە یەکگرتووەکان

بەگوێرەی جاڕنامەی جیھانی مافی مرۆڤی نەتەوە یەکگرتووەکان، هەموو مرۆڤەکان مافی ژیان و ئازادی و ئاسایشی کەسییان هەیە. ئەمەش هەموو کەسێک دەگرێتەوە، منداڵ بێت یان گەورە.

جاڕنامەی گشتی وەک چوارچێوەیەک بۆ کاری وڵاتانی ئەندام سەبارەت بە مافەکانی مرۆڤ کار دەکات. نزیکەی هەموو وڵاتێکی جیهان ئەو جاڕنامەیەیان وەک ڕێککەوتنێکی پابەند پێوە لەنێوان حکومەت و خەڵک قبوڵ کردووە. دواجار ئەوە لە ئەستۆی حکومەتی سویددایە کە دڵنیا بێت لەوەی کە مافەکانی مرۆڤی ئێمە ڕێزیان لێ دەگیرێت.

جاڕنامەکە لە 30ماددە پێکهاتووە کە باس لە ئازادی و مافە بنەڕەتی و گشتییەکان دەکەن. لە ماددەی 16ی جاڕنامەکەدا جەخت لەسەر مافی گەورەساڵان دەکرێتەوە بۆ چوونە ناو هاوسەرگیری و پێکهێنانی خێزان، هەروەها لەسەر ئەوەی کە ژن و پیاو دەبێت لە هەموو قۆناغەکانی هاوسەرگیریدا مافی یەکسانیان هەبێت، بە واتای پێش هاوسەرگیری و لە کاتی هاوسەرگیری و دوای جیابوونەوە. هاوسەرگیری تەنها ئەو حاڵەتە ڕەوایە کە هەردوو لایەن بە ئازادی و بە ڕەزامەندیی تەواوەوە ئەنجامی بدەن.

پەیماننامەی ئەوروپی بۆ پاراستنی مافەکانی مرۆڤ و ئازادییە بنەڕەتییەکان

پەیماننامەی ئەوروپی بۆ پاراستنی مافەکانی مرۆڤ و ئازادییە بنەڕەتییەکان، یان ECHR، بە بەرپرسیارێتیی بنەڕەتی دەزانێت بۆ ئەو دەوڵەتانەی کە پەیماننامەکەیان واژۆ کردووە، کە ئەو ئازادی و مافانەی کە لە پەیماننامەکەدا دیاریکراون بۆ هەر تاکێک زامن بکەن. مافەکان، سەرباری شتی تر، مافی ژیان، مافی ئازادی و ئاسایش، مافی تایبەتمەندی و پاراستنی ژیانی خێزانی و مافی هاوسەرگیری لەخۆدەگرێت.

فرمانی یەکێتیی ئەوروپا بۆ قوربانیانی تاوان

لە 25ی تشرینی یەکەمی 2012، پەڕلەمانی ئەوروپی و ئەنجومەنەکەی فرمانێکیان بە ژمارەی 2012/29/EU دەرکرد کە پێوەرەکان تا نزمترین ئاست بۆ مافەکانی قوربانیانی تاوان و پاڵپشتی بۆ پاراستنیان دەچەسپێنێت. ئامانجی فرمانەکە دڵنیابوونە لەوەی کە قوربانیانی تاوان زانیاری و پاڵپشتی و پاراستنیان پێدەگات، هەروەها مافی بەشداریکردن لە ڕێوشوێنە تاوانکارییەکان کە پەیوەندی بەوانەوە ھەیە. قوربانیانی تاوان دەبێ بە پشتبەستن بە ھەلومەرجی تاکەکەسی خۆیان بناسێنرێن و بە ڕێز و بەھەند وەرگرتنەوە مامەڵەیان لەگەڵدا بکرێت، بە شێوەیەکی پیشەگەرانە و بێ جیاکاری، بەپێی فرمانەکە.

پەیماننامەکانی لاهای و ڕێساکانی برۆکسل

چەندین پەیماننامەی نێودەوڵەتی هەیە کە لەمەڕ تاوانەکانی پەیوەست بە شەڕەف لە دەرەوەی وڵات گرنگییان هەیە. تۆ دەتوانیت لە ڕێگەی ئەم بەستەرانەی خوارەوە ڕێکاری یاسایی نێودەوڵەتی گرنگتر ببینیت.

پەیماننامەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ مافەکانی منداڵ

پەیماننامەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ مافەکانی منداڵ کە بە پەیماننامەی مافەکانی منداڵ ناسراوە، ئامرازێکی یاسایی نێودەوڵەتییە و هەموو منداڵان دەگرێتەوە. منداڵ بە هەر کەسێک دەوترێت کە تەمەنی لە خوار 18 ساڵەوە بێت.

هەموو منداڵان هەمان مافیان هەیە و بەیەکسانی ڕێزیان لێدەگیرێت.. ئەمە بێ گوێدانە ئەوەی منداڵەکە خەڵکی کوێیە، چ ئایینێک پەیڕەو دەکات، ھەلومەرجی تر، کاری پێدەکرێت.

بنەمای باشترین بەرژەوەندییەکانی منداڵ خاڵێکی سەرەکییە و بەو مانایەیە کە ئەوەی باشترینە بۆ منداڵەکە دەبێت لە هەموو پرسەکانی تایبەت بە منداڵەکەدا لەبەرچاو بگیرێت.