Eger hûn bi mexdûrên sûcên têkildarî namûsê re rû bi rû hatin

Erê, şidet û zordestiya ku ji ber namûsê çêdibe cureyek şidet û zordestiyê ye ku ji bo parastin yan vegerandina namûsa binpêkirî wekî mekanîzmayek tê bikaranîn. Û wê pêwîstî bi şiroveyek kurt heye ka namûs çi ye û çima ew qas girîng e ku meriv ji bo parastina wê amade ye ku şidet û zordestiyê bikar bîne.
Navê min Devin Rexvid e û min ser zordestî û şideta têkildarî namûsê gelek lêkolîn kirine. Min di vî warî de lêkolînên curbecur hebûne.
Namûs di piraniya civakan de ji bo mirovan tiştekî erênî ye, lê erêbûna wê girêdayî civak û serdema dîrokî diguhere. Li Swêda îro de namûs tê wateya durustbûn, pêkanîna karê rast ji ber xwe, bikarneanîna pergalê ji qazancên xwe re û hwd. Li kontekstên din de ne wisa ye. Li wir namûs herî zêde bi şiyana bira, bav û zilamên nêzîk ve girêdayî ye ku li ser laş, tevger û zayenda jinan kontrol bikin. Û di rewşeke wiha de namûs nirxa herî bilind e, ji jiyanê girîngtir e, gelek ji azadiyê girîngtir e. Ew dibe meseleya jiyan û mirinê. Tişta ku herî zêde di civakê de tê xwestin.
Ez dikarim bibim kesekî durust û serketî, lê eger ez nikaribim komeke ku bi heman têgehên namûs û bênamûsî, şerm û bêşermiyê bawer dikin qanih bikim, wê demê ez dibim bênamûs. Şarezayên din ên wekî durustî, pêbawerî, mêvanperwerî û serfirazî di perwerdehiyê an bazara kar û hwd de zêde ji min re nabin alîkar. Lê ya herî girîng ew e ku ji ber ku ez dikarim cinsiyeta jinên nêzî xwe kontrol bikim, ez wek mêrekî birûmet û rêzdar têm naskirin.
Li gorî hin lêkolîneran, çanda namûsê armancek tundûtûjiyê ye. pêkanîna tundûtûjiyê ji bo parastina namûsê an jî vegerandina namûsa ku hatiye binpêkirin ji aliyê civakî ve rewa û destûrdar e.
Ew cûreyek zordestî û şidetê ye ku ji bo parastin an vegerandina namûsê tê bikar anîn. Ev bi karanîna mekanîzmayên cûda yên kontrolê pêk tê. Û dîsa, eger hûn zordestî û şideta têkildarî namûsê hêsan bikin, hûn dikarin bêjin ku ew li ser du stûnan disekine. Beşek ji şidet û zordestiyê ji armanca keçîtiyê ye, ku şamilî jinên nezewicî ji her temenî de dibe. Dûv re hûn hewl didin ku ev armanca bêgunehiyê bi veqetandina zayendan li malê, di dema vala, li dibistanê, li pêşdibistanê, li kar û li cihên giştî zindî bihêlin. Armanca keçîtiyê jî bi zewacên biçûk, zewacên zarokan, zewacên bi darê zorê û zewacên kurmaman, û hemû bi navê parastina mal û milkê malbatê, qewmên di nava koma xwe de tê parastin.
Me sinetkırına jınan heye, ku ji bilî veqetandina zayendî û kevneşopiyên zewacê ji bo kêmkirina meyla zayindiya keçan pêk tê. Dibe sedem ku ew zayendîtiya xwe bi êşê ve girêbide, û wekî çavkaniya şerm, nepakî, qirêj û hwd bibîne.
Ji ber vê yekê, di nava hemû ew mekanîzmayên kontrolê hêmanên zordestiyê wekî sînordarkirinê hene ku nahêle mirov xwe nas bike, şiyanên bedenî, zanîstî, hestyarî û civakî yê xwe geş bike û her weha kiryarên şidetê wekî şideta zayendî ya têkildarî sinetkirina organên zayendî, ceribandina keçîtiyê, niştergeriya perdeya keçîtiyê bi darê zorê, û rûbirûbûna bi îstîsmara zayendî bi zewaca zarokan û zewaca bi darê zorê, heta ya herî tund, kuştina namûsê eger jineke eqrebeya nêzîk ji pîvanên namûsê derbas bibe û bibe sedema bênamûsiya malbatê. Ji ber vê yekê hûn amade ne ku wê bi fizîkî bikujin da ku
pêşî li mirina civakî bigirin, da ku merivên malbatê li ber çavên kesên derdora xwe bêrûmet û bêqîmet tên hesibandin.
Şideta girêdayî namûsê dikare bi forma şideta fîzîkî, şideta derûnî, şideta zayendî, şideta sembolîk û şideta madî be.
Eger em şideta fizîkî mînak bikin. Ev dibe ku kontrolên keçiktiyê bi zorê, lêdan û derbe, an destdirêjiya bi tiştên ku bi nepakî û qirêjê ve girêdayî ne, wek şimik, gezik, xeleng, û şirîta pêlavan. Êrîşên asîdê jo bo guhertina şeklê rû jî mimkun e. Ev yek dikare birina porê jinan bi darê zorê, sinetkirina organên zayendî, û di rewşên giran de, kuştina namûsê, ku tê de rakirina fizîkî ya kesekî ku malbat bênamûs kiriye, pêk tîne.
Şideta derûnî jî dikare cûreyên cûda hebe. Nexuya kirina kesa mexdûr, wek keçeke ku kurek dîtibe, kurheval hebe, berî zewacê seks kiribe, hûn wê nexuya bikin, kes pê re napeyive, "me qet keçek bi wî navî tunebû." Ne hewce ye ku ew li ser maseya xwarinê rûne, lê ew dikare pişta xwe bide televîzyonê. Ew nikare beşdarî çalakiyên malbatê bibe. Ew wekî kesek sûcdar tê binav kirin. Gefên neqanûniyên yê cûrbecûr, di nav de "em ê te bişînin" welatê berê yê dê û bavê te û "em ê jiyanê ji te re bikin dojeh." Bi gotike hêsan, hûn mexdûr bi cezayên cûrbecûr tehdît dikin ku zextek derûnî a mezin li ser mexdûr dike. Di vê çarçoveyê de bê guman bûyerên zêdetir yê şideta derûnî hene.
Ber bi şideta zayendî ve, ku me pêştir jî behsa testên keçîtiyê yên bi zorê, sinetkirina organên zayendî, neştergeriyên perdeya keçîtiyê yên bi zorê kiribû. Lê belê, têkiliyên zayendî di navbera kesên pirr nêzî hev de, tecawiz seksî, tacîza zayendî û destdirêjiya seksî hemû dikarin ji aliyê mêrên biyanî yên ku ketina mexdûr bin zordestî û şideta têkildarî namûsê xirab bikar tînin, pêk werin. Kurhevalek berê dibe ku: "Eger hûn bi min re seksê nedomînin, ez ê telefonî malbat û xizmên we bikim û ji wan re bibêjim ku wê bi dilxwazî bi min re seks kir, an jî ez ê van wêneyên samîmî ji malbat û xizmên we re bişînim." Rewşeke şantajkirinê. Û di çanda namûsê de, dema ku jin û keç bê îstîsmara zayendî an jî destdirêjiya seksî, bi giştî ji aliyê malbatên xwe ve jî têne ceza kirin. Ji ber vê yekê di çarçoveya namûsê de destdirêjiya seksî ji hinek aliyan ve şûrek dudevî ye.
Weke mînak dema behsa şideta aborî tê kirin, hûn nikarin derkevin derve û bixebitin û ji ew qewmên xwe yê mêr wekî bira, bav û mêrên xwe re têkildar dibin. Ev gengaze kêmbûna mal û çavkaniyên darayî be, heta eger hûn derkevin derve û bixebitin. Karta bankê hê jî di berîka bav an mêrî de ye. Lêbelê, ew dikare pêk were ji hilweşandina tiştên ku ji bo mexdûr re watedar in.
Ji ber vê yekê ev cûrbecûr kiryarên tundûtûjiyê ne ku dikarin li dijî mexdûran pêk werin. Beşek ji zordestî û şideta têkildarî namûsê ye, ku wekî şideta girêdayî namûsê re tê binav kirin û paşê jî zordestî heye, ku ew bi xwe beşek e.
Paşê ez dikarim bêjim ku ew di sînorkirinên rojane yê cûrbecûr de xwe nîşan dide ku di dawiyê de dibe sedema mirina derûnî ya kesekê. Ji bo nimûne, dema ku ji were destûr nayê dayîn ku cil û bergên ku hûn dixwazin li xwe bikin, dema ku ji were destûr nayê dayîn ku hûn bi hevalan re rûnin, dema ku piştî dibistanê wextê we yê vala tune, dema ku ji were destûr nayê dayîn ku hûn laşê xwe ji bo dansê, lîstinê sporan bikar bînin, dema ku ji were destûr nayê dayîn
ku hûn seksê bikin, têkiliyên romantîk ji bo pêşdebirina şiyanên hestyarî û hwd bikin, hûn dimirin, hûn wekî kesek hişk dibin. Mebesta min ji mirina derûnî li hember mirina fizîkî ya ji ber zordestî û şideta têkildarî namûsê ev e.
Zehfbûna li hember zordestî û şideta têkildarî namûsê re bi çend awayên cuda dikare were destnîşankirin. Gelek nîşan hene ku hûn dikarin lê binêrin. Lê belê tê texmînkirin ku haya mirov ji zordestî û şideta têkildarî namûsê heye. Ew dikare di zarok û ciwanan de li ser fikar û xemgîniyê be, ji bo nimûne, di derbarê rêwîtiyên derveyî welat, betlaneyên dibistanê, hwd. Cihê ku we axaftinek bihîstiye ku pêşniyar dike ku hûn biçin welatek din, ji bo nimûne, an jî tê mêvanên we hebin, û paşê we ji bo zewazê yan jî dezgîraniya xwe kesek dîtiye. Gengaze ku destûr neyê dayîn ku hûn beşdarî dersa çi dibistanek bibin. Destûr nayê dayîn ku hûn beşdarî perwerdehiya seks û hevjîniyê, avjeniyê, wênekêşiyê, biyolojî, muzîkê, an rêwîtiyên dibistanê yên bi şev bibin. Ev dikare li ser kur û xortan be ku tê çaverê kirin ku xwişk û keçmamê xwe kontrol bikin. Ji pêşdibistanê heta dibistanê ji bo xelkê giştî. Hema ku jinek eqrebeya nêzîk têket, divê parêzvanên mêr tevlî bibin, kontrol bikin û weke milê dirêj ê malbatê tevbigerin. Wekî encamek, divê hûn bala xwe bidin ew hemû nîşanan.
Li Swêda îro, zordestî û şideta têkildarî namûsê pirsgirêkeke nisbeten berbelav e. Qet Îstatîstîkên neteweyî tune, lê lêkolînên ku bi salan pêk hatine nîşan didin ku ji sedî 60ê keçên bi paşxanek ne-Skandînavyayî di hilbijartina hevjînên pêşerojê de bi sînorên cûrbecûr re rû bi rû dimînin. Hûn dikarin nava çend vebijarkan hilbijêrin an jî hûn qet nekarin hilbijêrin. Dema ku ew her du komên keçan ên bi sînordariya di bijartina hevjînên paşerojê de têne berhev kirin, em bi qasî %60 keçên bi paşxanek ne-Skandînavî digirin. Piştre jî nêzî 30,000 jin, keç û jinên hatine sinetkirin hene.
Ya herî berbelav di nava wa de ew e ku keç û jin rastî zordestî û şideta têkildarî namûsê ya herî dijwar tên. Lê xort û mêr jî dikevin ber çavan. Eger kesek hêviyên malbatê pêk neyine, divê xizmên jin ên nêz ên wekî xwişkan bêne kontrol kirin. Dikarin we bizewicînin, şermezar bikin, ji cih û warên we dûr bixin, veqetînin, an jî bişînin rêwîtiyek hînbûnê. Hevdem ew dikare li ser zilamên ji derve jî bibe ku têkiliyek romantîk bi jinek an keçek re hebe di ku jîngehek rêzdar de dijî û di encamê de hatine ceza kirin. Li Swêdê gelek kuştina xortan ji ber namûsê qewimiye.
Sedemên şidetê piranî mêr in, lê jin jî tê de ne. Herdu hevkarên ku bi serkêşiya xwe pîvanên namûsê qebûl kirine, li dijî keç, bûk, kur û mêrên din zordestî û şideta têkildarî namûsê dikin. Lê hevdem ew dikare li ser jinên ku mecbûrin wê bikin jî heye. Ew bi xwe jî ziyanbar in, lê ew neçar in ku zordestî û şideta têkildarî namûsê li dijî kesên din bikin.
Herwsa gengaze em matmayî bin ka kî û li ku zordestî û şideta têkildarî namûsê dike. Kîjan kom zordestî û şideta têkildarî namûsê dikin? Ew cureyek şidet û zordestiyê ye ku ji aliyê komên cuda, di nav de komên cuda yên etnîkî, komên olî û ateîst ve tê kirin. Ji ber vê yekê ew çandek cihêreng e ku bi komek merem û sîstema normên xwe ve girêdayî ye ku jin û mêr divê çawa tevbigerin û hem jî ji ber binpêkirina rêzikên namûsê divê çawa bêne ceza kirin.
Kesên di lêkolînê de li ser kembera baviksalarî ya klasîk, ku wekî kembera namûsê jî tê zanîn, nîqaş kirine ku seranserê Rojhilata Navîn berxwe digire.
Girîng e ku em wêneya Rojhilata Navîn cuda binirxînin. Li Rojhilata Navîn mirovên xwedî pêkhateyên cuda yên etnîkî û olî dijîn. Di grûbek etnîkî de, alîgirên pîvanên namûsê û her weha dijberên of zordestî û şideta têkildarî namûsê hene. Pir girîng e ku wê ji bîr nekin.
Ji bo dijberiya li heber zordestî û şideta têkildarî namûsê, divê civak tedbîrên cuda bigire. Xebatên di warên cuda yên wekî danîna qanûnan, çêkirina qanûnên nû, xurtkirina qanûnên heyî û têkoşîna li dijî mekanîzmayên kontrolê yên wekî sinetkirina jinan, zewaca zarokan, zewaca bi darê zorê, cudakirina zayendî û hwd pêwîst e. Lêbelê, qanûn tenê têrê nake; divê civak hevdem ji bo karbidestên hukûmetê yên ku di vê kategoriyê de cih digirin, di avakirina jêhatîbûnê de perwerde û veberhênanê pêk bîne.
Pergala perwerdehiyê, ji pêşdibistanê heta dibistana seretayî û lîseyê, qadeke din a girîng e ji bo têkoşîna li dijî zordestî û şideta têkildarî namûsê. Pêşdibistanê pir girîng e ji ber ku rê dide me ku em zarokan "veguherînin". Wekî din, lêkolîn nîşan dide ku civak li vir herî zêde bandorê li norm û nirxên zarokan dike. Û di wî temenî de ye ku malbat pîvanên namûs û rêzgirtina nirxan ji zarokan re hîn dike. Ne mimkûn nîne, lê dijwar e ku meriv piştî pêşdibistanê pêvajoya xwe veguherîne. Ev nayê wê wateyê ku em di dibistana seretayî û navîn de li ser pirsgirêkên namûsê kar nakin. Em gelek keçên di temenê dibistanê de dibînin ku piştî betlaneyê winda dibin. Ew venagerin û zewicî ne. Gelek zarok hene ku destûr ji wan re nayê dayîn ku biçin dersên dibistana mecbûrî, ji ber vê yekê parastina domandina dibistana mecbûrî ne tenê pêdivî ye, belkî hevdem mafek giringe jî. Ew mafê zarokan e ku bizanin ku ew pêş tiştên din yê wekî çand, kevneşopî û baweriya dê û bavên wan de ye. Ew mafek pir girîng e. Piştrast bin ku ew di hemû dersên mecbûrî de cih digirin û perwerdehiya wan wekî zarokên din heye.
Eger hûn kesek desthilatdar in û hûn bi mirovên ku bûne qurbaniyên şideta namûsê re di têkiliyê de bin, pir girîng e ku hûn li ser avakirina pêwendiyek pêbawer, bixebitin. Gengaze çîrok di hevdîtin an axaftina yekem de dernekeve. Pir girîng e ku xem û hevdilbûna xwe bi van gotinan diyar bike: Hevxembûn bi gotina "Ez ji bo parastina maf û azadiyên we yên qanûnî li vir im. " Hevdem, nîşan bidin ku hûn ji çîroka mexdûr bawer dikin ne ku jê pirs bikin. Ji ber ku lêkolînên li ser zordestî û şideta têkildarî namûsê nîşan didin ku ji bo endamekî malbatê cesaretek pir mezin pêwîst e ku sûcdariyek wusa giran li xwe bike, xeynî ku hecetên mezin hebe.
Û bawer bikin ku zanîn û jêhatîbûn heye. Eger hûn ne bawer in ku hûn xwediyê zanîn û jêhatîbûnên baş in, dudilî nebin ku bi tîmê şarezayiya neteweyî ya li Östergötlandê re şêwir bikin. Û zanîn tenê têrê nake; Ji bo dîtina şidet, hovîtî û lawaziyê jî cesaret pêwîst e. Carinan hûn dikarin ji ewlehiya xwe bitirsin. Dibe ku ez bi kesekî tenê re rûbirû nebim, lê dibe ku ez bi malbatek temam, bi xizmekî temam re rûbirû bim. Li wir girîng e ku ji bîr nekin ku ez wekî kesek fermî ji aliyê rêxistinek bi polîtîkaya ewlehiyê hwd ve piştgirî dibim. Û eger sedemek heye ku hûn ji xwe re bitirsin, ew çawa dikare ji bo kes an kesên ziyanbar di wê rewşê de xeternak be?
Li vir pêşniyarên min ên giring ji bo kesên ku bi mexdûrên şideta namûsê re rûbirû dibin ev in: Cesaretê nîşan bide. Pîvan, Binema û nirxên bingehîn ên civakê di vê rewşê de têne rikandin. Binemaya wekheviyê, nirxa wekhev ji bo hemûyan. Binemaya sekulerîzmê. Ji bo ku hûn bi vê yekê re rûbirû bibin, divê
hûn wêrek û hişyar bin. Nabe ji bo we meseleya namûsê be. Eger zanîna we têrê neke, nabe hûn bitirsin ku bi pispor cûrbecûr re têkilî daynin da ku bibin alîkar û piştgirî bidin mirovên ziyanbar.
Her weha girîng e ku ji bîr mekin ku di çanda namûsê de, dêûbav û malbat xwedî mafin ku jiyana zarokên xwe dema ku namûsa wan dikeve xetereyê, bistînin. Di rewşek weha de, mirov di nav malbatê de têkiliyên qewmitiyê tune ne. Qewm dikarin li derve bimînin. Ev dibe mamosteyek, rêveberek, şêwirmendek, xebatkarek civakî, efserek polîs, parêzerek an xêrxwazek be.
Hûn ji bo şêyana vê koma armanc girîng in ku maf û azadiyên xwe yên qanûnî bikar bînin.